W Dziale Historii znajduje się obecnie ponad 2500 eksponatów. Najstarsze obiekty mają związek z miejscowym górnictwem, wiele z nich jest prezentowanych w nadszybiu Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach. Eksponowane tam obiekty pozyskano dzięki eksploracji podziemi tarnogórskich prowadzonych od lat 50. XX wieku przez Sekcję Historyczną Stowarzyszenia Miłośników Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej, przekształconego ostatecznie w istniejące do dziś Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. W grupie tej reprezentowane są przede wszystkim narzędzia górnicze używane od XVIII wieku, jak też w mniejszym stopniu - wcześniejsze.
Dział Historii gromadzi pamiątki powstańcze i plebiscytowe. Stosunkowo liczne są druki propagandowe polskie i niemieckie, których najwięcej ukazało się w okresie poprzedzającym głosowanie plebiscytowe (20 marca 1921 roku). Na uwagę zasługują także sztandary i proporce pochodzące z pierwszego powstania śląskiego wykonane w Sowicach i Dąbrówce Wielkiej. Rozpatrując kwestię wydarzeń z lat 1919-1921 nie sposób pominąć pamiątek po lokalnych strukturach organizacji kombatanckich, tj. do 1939 roku Związku Powstańców Śląskich, a po 1945 roku - Związku Weteranów Powstań Śląskich. W przypadku tym warte zauważenia są zarówno przedwojenne, jak i powojenne: sztandary, zdjęcia, archiwalia.
Dział Historii gromadzi także pamiątki po organizacjach, które istniały na terenie Tarnowskich Górach i powiatu, w jego dawnych i współczesnych granicach. Jednym z najstarszych towarzystw było powstałe w 1780 roku Bractwo Strzeleckie (Schützengilde zu Tarnowitz), które zawiązało się ponownie w 1997 roku. W grupie tej na szczególną uwagę zasługują srebrne puchary, z których najstarszy Bractwo zamówiło we Wrocławiu (Breslau) na pamiątkę pokoju w Tylży w 1807 roku. Pozostałe to pamiątki fundowane przez protektorów Bractwa (Guida i Guidotta Henckel von Donnersmarcków) i władze miejskie na pamiątkę obchodów 100- i 150-lecia konfraterni, jak też zdobywane podczas regionalnych zawodów. Należy także wspomnieć o unikatowych tarczach żałobnych zakładanych na trumnę podczas ceremonii pogrzebowej, odznakach, fotografiach. Szczególne miejsce w zbiorach zajmują także pamiątki po licznych organizacjach działających na terenie miasta i powiatu w z okresie międzywojennym (np. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół", Towarzystwo Czytelni Ludowych, towarzystwa śpiewacze), a także stacjonujących w Tarnowskich Górach: 3. Pułku Ułanów i 11. Pułku Piechoty.
Ważne źródło dotyczące badań nad przeszłością miasta stanowi zbiór rękopisów, wśród których poczesne miejsce zajmuje tom Ia Historische Nachrichten zur Geschichte der Stadt Tarnowitz z 1858 roku. Zawiera on wiele cennych materiałów dotyczących m.in. dziejów miejscowego kościoła parafialnego. Zostały one zebrane (podobnie jak kilkanaście innych tomów) przez długoletniego tarnogórskiego kantora i organistę - Carla Winklera.
Muzeum gromadzi także plany miasta, jak też mapy śląskie. Zbiór kartograficzny składa się obecnie z około 100 obiektów. W przeważającej mierze pochodzą one z pierwszej połowy XX wieku, nie brak jednakże wcześniejszych. Najstarsza mapa pochodzi z atlasu Abrahama Orteliusa i wydana została w Antwerpii w 1601 roku. Ten kolorowany miedzioryt wykonano na podstawie wcześniejszego odwzorowania Śląska opracowanego przez nyskiego kartografa Martina Helwiga. Warto także wspomnieć o mapach z pierwszej połowy XVIII wieku, np.: księstwa karniowskiego, opracowanej przez Johanna Wolfganga Wielanda i dokończonej przez Matthäusa von Schubarta (Norynberga, 1736 rok); Śląska autorstwa Tobiasa Conrada Lottera, którą wzbogacono o plan Wrocławia (Breslau) i oznaczenia miejsc bitew z czasów wojny siedmioletniej (Augsburg, około 1765 rok). Należy wreszcie wspomnieć o mapie wojskowej z czasów napoleońskich, opracowanej przez Friedricha Wilhelma Streita i opublikowanej pod numerem 103 w Topographisch militaeirische Charte von Teutschland in 204 Blättern/Carte topographique et militaire de l'Allemagne en 204 feuilles (Weimar, lata 1807-1814).
W Dziale Historii znajduje się także kilka kolekcji niezwiązanych z dziejami miasta i regionu. Do ciekawszych, cenionych w skali kraju, należą masonika z terenów całej Europy, z nielicznymi pamiątkami po tarnogórskiej loży „Silberfels" założonej w 1816 roku przez nad-radcę górniczego Augusta Boscampa-Lasopolskiego. Pamiątki po wolnomularzach najliczniej reprezentują odznaki, np.: Wielkiej Loży Hamburga, lóż francuskich, skandynawskich oraz szklanice z przełomu XIX i XX wieku zdobione symboliką masońską. Ponadto na kolekcję składają się fartuszki, narękawki i szarfy masońskie oraz odznaki paramasońskich towarzystw - szlarafii z: Bielska, Lwowa, Krakowa, Szwajcarii.
Druga ważna kolekcja, nienawiązująca do przeszłości naszego regionu, dotyczy starodruków i druków. Najstarsze (XVI-wieczne) pochodzą m.in. z krakowskich oficyn Schaffenbergów i Łazarzowej. Wśród starodruków unikatowym wydawnictwem są opublikowane w Rzymie w trzech częściach kolorowane gwaszem miedzioryty z widokami Loggii Watykańskich, których polichromie zaprojektował Rafael Santi na polecenie papieża Leona X w latach 1517-1519. W zbiorach tarnogórskiego Muzeum znajduje się księga zawierająca drugą i trzecią część wzmiankowanego wydawnictwa z miedziorytami wykonanymi przez znanego rzymskiego artystę Giovanniego Volpato w latach 1774-1776, według rysunków Pietro Camporese, Gaetano Savorelli (cz. 2) oraz Giovanniego Ottaviani (cz. 3). Księga pochodzi z biblioteki Thomasa Philipa hrabiego de Grey (1781-1859), polityka, męża stanu z czasów panowania Wilhelma IV (1830 -1837) i Wiktorii (1837-1901), który był Kawalerem Orderu Podwiązki, komendantem Regimentu Kawalerii Huzarów w Yorkshire, Pierwszym Lordem Admiralicji (1834-1835), Lordem Namiestnikiem Irlandii (1841-1845), dziedzicem Wrest Park w Sisloe w hrabstwie Bedfordshire. W ostatnim z wymienionych miejsc de Grey zbudował według własnego projektu sławny Wrest House, inspirowany francuską architekturą. Był współtwórcą i pierwszym prezydentem Instytutu Brytyjskich Architektów w Londynie. Wśród druków XIX-wiecznych do najcenniejszych należą Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego pióra Adama Mickiewicza opublikowane po raz pierwszy w Paryżu w 1832 roku.
